Zaburzenie afektywne dwubiegunowe, znane również jako choroba maniakalno-depresyjna, jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na zaburzenie afektywne dwubiegunowe cierpi około 60 milionów ludzi na całym świecie. W Polsce szacuje się, że dotyka ono około 1% populacji. Choroba ta charakteryzuje się ekstremalnymi wahaniami nastroju, od stanów maniakalnych do głębokiej depresji, co może znacząco wpływać na jakość życia.
Opis choroby
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe to przewlekłe zaburzenie nastroju, które powoduje znaczne zmiany w poziomie energii, aktywności i zdolności do wykonywania codziennych zadań. Choroba ta jest podzielona na dwa główne typy:
- Typ I: Charakteryzuje się co najmniej jednym epizodem manii, który może być poprzedzony lub nastąpić po epizodzie depresji.
- Typ II: Charakteryzuje się co najmniej jednym epizodem hipomanii (łagodniejsza forma manii) oraz jednym epizodem depresji.
Obie formy mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego, jeśli nie są odpowiednio leczone.
Objawy
Objawy zaburzenia afektywnego dwubiegunowego różnią się w zależności od fazy choroby:
- Objawy manii (lub hipomanii):
- Nadmierna euforia lub nadmierne podniecenie
- Zwiększona energia, nadpobudliwość
- Zwiększona aktywność fizyczna i umysłowa
- Zaburzenia snu (np. zmniejszona potrzeba snu)
- Gadulstwo, szybkie mówienie
- Impulsywne zachowanie, ryzykowne decyzje
- Zawyżona samoocena, poczucie wielkości
- Zaburzenia myślenia, trudności w koncentracji
- Objawy depresji:
- Przewlekłe uczucie smutku, przygnębienia
- Brak energii, zmęczenie
- Poczucie bezwartościowości lub nadmierne poczucie winy
- Zmniejszone zainteresowanie i przyjemność z codziennych aktywności
- Zmiany apetytu i masy ciała (utrata lub przyrost wagi)
- Problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność)
- Myśli samobójcze lub próby samobójcze
- Trudności w koncentracji i podejmowaniu decyzji
Czynniki ryzyka
Istnieje wiele czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego:
- Genetyka: Historia zaburzeń afektywnych dwubiegunowych w rodzinie zwiększa ryzyko ich wystąpienia.
- Chemia mózgu: Zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina.
- Stresujące wydarzenia życiowe: Traumy, utrata bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy mogą wywołać objawy choroby.
- Inne zaburzenia psychiczne: Osoby z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak lęki, depresja lub ADHD, są bardziej narażone na zaburzenia afektywne dwubiegunowe.
- Używki: Nadużywanie alkoholu, narkotyków i niektórych leków może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby.
Co zrobić, żeby zapobiegać
Zapobieganie zaburzeniom afektywnym dwubiegunowym jest trudne, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w zarządzaniu ryzykiem i objawami:
- Wczesna interwencja: Wczesne rozpoznanie i leczenie objawów mogą zapobiec ich pogorszeniu.
- Zdrowy styl życia: Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu wspierają zdrowie psychiczne.
- Unikanie używek: Ograniczenie spożycia alkoholu, unikanie narkotyków i substancji psychoaktywnych.
- Techniki relaksacyjne: Medytacja, joga i techniki oddechowe mogą pomóc w redukcji stresu.
- Wsparcie społeczne: Utrzymywanie bliskich relacji z rodziną i przyjaciółmi oraz uczestnictwo w grupach wsparcia.
- Edukacja i świadomość: Zwiększanie świadomości na temat zaburzeń afektywnych dwubiegunowych i ich objawów wśród społeczeństwa może prowadzić do wcześniejszego rozpoznania i leczenia.
- Leczenie farmakologiczne i terapia: Regularne przyjmowanie leków, takich jak stabilizatory nastroju i terapia poznawczo-behawioralna, mogą być skuteczne w zarządzaniu objawami.
Podsumowanie
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe jest poważnym zaburzeniem psychicznym, które może znacząco wpływać na jakość życia. Jego objawy mogą być wyniszczające, ale dzięki odpowiedniej wiedzy, wsparciu i interwencji można skutecznie radzić sobie z tą chorobą. Kluczowe jest zrozumienie, że zaburzenie afektywne dwubiegunowe wymaga profesjonalnej pomocy i wsparcia, zarówno ze strony bliskich, jak i specjalistów. Dbając o zdrowy styl życia, zarządzanie stresem i wsparcie społeczne, można skutecznie zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia i poprawić jakość życia.
